UVOD
Bolest stvaranja kamenaca u bubrezima i ureteru nazivamo bubrežna kalkuloza. Ako je kamenac prisutan u pijelonu bubrega ili u bubrežnim kaliksima, onda je to slučaj bubrežne kalkuloze. Kada je kamenac prisutan u ureteru, onda se to naziva ureteralna kalkuloza, a kada se kamenac nalazi u mjehuru i mokraćnoj cijevi, onda je to vezikalna kalkuloza. Kamenci mogu biti raznih oblika i veličina, pa je ponekad prisutan samo jedan kamenac, a nekada je broj puno veći. U tom slučaju kamenac može biti vrlo sitan, pa ga se naziva i bubrežni pjesak.
UZROCI
Kamenci se u nekim slučajevima javljaju kao posljedica bolesti metabolizma, koje dovode promjena urina ili stvaranja viška litogenih tvari, koje uzrokuju pojavu kamenca. U većini slučajeva, ipak, nije poznat uzrok bolesti. Prema nekim teorijama bolest može imati i nasljedni karakter. Ipak, postoji bolest koja može biti siguran uzrok bubrežnih kamenaca, a to je primarni hiperparatiroidizam, koji uzrokuje povećanje kalcija u krvi i u urinu, što može inicirati stvaranje kamenaca. Pojava bubrežnih kamenaca je puno češća kod muškaraca, nego kod žena, najčešće se javlja u srednjoj životnoj dobi.
OČITOVANJE
Simptomi bolesti često mogu biti potpuno blagi, a kod nekih pacijenata i neprimjetni. Ako su simptomi prisutni, onda počinju jakim bolovima u lumbalnoj regiji, koji se šire na urinarne puteve, prepone, unutarnju stranu bedara, prsa i leđa. Bolove prati kontrakcija mišića, znojenje, mučnina i povraćanje. Izbacivanje kamena je često vrlo bolno, ali nakon izbacivanja slijedi osjećaj olakšanja i prestanka bolova. Napad jakih bolova može trajati i više sati, a kamenac se može premještati za to vrijeme. Postoje i slučajevi kada je kamenac suviše velik, pa ostaje fiksiran u nekom od područja bubrega. U tom slučaju pacijent ne osjeća bolove, već samo osjećaj težine na strani tijela na kojoj se nalazi kamenac.
PRETRAGE
Radiološkim pretragama se lako može vidjeti kamenac, osobito ako je velik. Postoji i pretraga koja se zove urografija, kojom se pomoću kontrastnog sredstva omogućava vizualizacija svih mokraćnih puteva. Laboratorijske pretrage krvi i urina su vrlo bitne za dijagnosticiranje kamenca. Ako se kamenac nalazi u bubregu, veliku pomoć može omogućiti i ultrazvuk abdomena, kojim se može precizno odrediti promjer i točan smještaj kamenca. Nažalost, ultrazvuk ne može otkriti kamenac u ureteru, niti oštećenja mokraćnih puteva, uzrokovana kamencem.
TERAPIJA
Kod većine pacijenata kamenci se izbacuju spontano, tjekom vremena, ali postoje i slučajevi gdje se mora pristupiti razbijanju kamenca ili kirurškom zahvatu. Pacijentu koji ima napad jakih bolova, nakon pretraga se daju analgetici, kako bi se bolovi umanjili. Ako je pretragama otkriveno kako je kamenac sitan i kako postoji mogućnost spontanog izbacivanja, pacijent mora piti dosta tekućine, koja može inicirati izbacivanje kamenca.
Ako je kamenac prevelik za spontani izlazak ili njegov položaj onemogućava normalan protok urina ili izaziva oštećenja ili infekcije, najčešće se pristupa tzv. razbijanju kamenca (ekstrakorporealna litotripsija šok valovima), koji kamenac pretvara u pijesak, koji se potom lako izbacuje. Samo u slučajevima kada nije moguća ni ova metoda se pristupa kirurškim intervencijama.
ureteralna kalkuloza |
urin |
analgetici |
bubrežni kaliksi |
vezikalna kalkuloza |
ekstrakorporealna litotripsija |
pijelon bubrega |
bubrežna kalkuloza |
nefrolitijaza |
urografija |
kamenac |
bubrežni kamenci |